Month: December 2017

President Mugabe van Zimbabwe is na 37 jaar afgezet door het leger met massale steun van het volk. Mnangagwa is inmiddels geïnstalleerd als zijn opvolger. Vraag is of het een salonrevolutie geweest is of dat er echt wat gaat veranderen. De westerse en Nederlandse media zijn altijd nogal gefixeerd geweest op de positie van de ongeveer 4000 blanke boeren die na 2000 van hun land gezet zijn zonder dat ze daarvoor gecompenseerd zijn. Volgens veel westerse media werd hen daarbij groot onrecht aangedaan. Over hoe blanken (niet zozeer déze blanken) dit land ooit verkregen hebben, zwijgen ze. Dat enkele blanke boeren land teruggekregen hebben, vinden sommige media (zoals het NOS Journaal) een hoopvolle aanwijzing dat er wat gaat veranderen. Het is m.i. een enigszins neo-koloniale kijk op wat er in Zimbabwe moet gebeuren. In 2016 schreef ik voor het vakblad Geografie samen met André Bongers, die al meer dan 30 jaar in Zimbabwe woont en werkt, een artikel over de (noodzaak van) landhervormingen. Het artikel geeft een diepgaander inzicht in de Zimbabwaanse landkwestie dan de meeste media bieden. Het laat zien hoe de zeer ongelijke bezitsverhoudingen ontstaan zijn, wat er aan landhervormingen heeft plaatsgevonden en hoe, en wat er nog zou moeten gebeuren.  Zonder enige steun van de regering hebben kleine boeren, tegen de stroom in en ondanks de internationale boycot, een weg naar boven weten te vinden. Zie Zimbabwe. Landhervormingen geen mislukking.

Dat er in de Zimbabwaanse kleine boeren een enorm productiepotentieel zit bleek in de eerste helft van de jaren ’80, toen Zimbabwe met een groot maisoverschot kampte en men met een soort superheffing de maisberg te lijf ging. Zie daarvoor mijn artikel ‘Maïswonder in Zimbabwe kost handen vol geld. Garantieprijzen stimuleren productie maar leiden ook tot overschotten’ dat ik op 9 september 1987 voor NRC Handelsblad schreef. Binnen enkele jaren groeide het aandeel in de maisproductie (hét volksvoedsel) van kleine, zwarte boeren van minder dan 10% naar 50%, terwijl de blanke boeren over de beste landbouwgronden beschikten.

In 2016 legde de Amerikaanse fotograaf Johnny Miller met een drone de ruimtelijke ongelijkheid vast die in Zuid-Afrika ruim 20 jaar na de afschaffing van de apartheid nog steeds bestaat. Hij noemde zijn fotoproject  ‘unequal scenes’.  Voor het tijdschrift Geografie heb ik samen met Ad van Hout zes foto’s uitgekozen (twee uit Kaapstad, twee uit Durban en twee uit Johannesburg) en daar achtergrondverhalen bij geschreven. Miller geeft bij zijn foto’s slechts korte toelichtingen en soms blijkt er zelfs een andere realiteit achter een foto schuil te gaan dan hij vermoedde.

• Apartheid van Boven (0) Inleiding
• Apartheid van Boven (1): Hout Bay en Imizamo Yethu op het Kaaps Schiereiland
• Apartheid van Boven (2): Kya Sands en Bloubosrand in Jo’burg
• Apartheid van Boven (3): Cornubia (Durban) , landelijk voorbeeldproject post-apartheid stedelijke ontwikkeling
• Apartheid van Boven (4): Siyanyanzela (Strans bij Kaapstad), ‘we doen het op eigen kracht’
• Apartheid van Boven (5): De Papwa Sewgolum Golf Course bij Durban
• Apartheid van Boven (6): Hostelcity Alexandra (Jo’burg), de kater van de apartheid

Door de opwarming van de aarde smelt het ijs in de Noordelijke IJszee. Dat biedt nieuwe mogelijkheden op het gebied van visserij, delfstofwinning (olie, gas, mineralen) en scheepvaartroutes. Dat kan tot conflicten leiden tussen de vijf aangrenzende landen. Vooralsnog weet Rusland het beste te profiteren van de nieuwe mogelijkheden.

Voor Geografie heb ik samen met vier studenten van de Radboud Honours Academy onderstaande drieluik geschreven over dit onderwerp. Aan de artikelen ging een studiereis naar Moskou en Sint Petersburg vooraf. Water en Rusland was daarvan het thema.

• Noordpool: nieuwe geopolitieke hotspot? (samen met Wessel Luken en Huub Vaessen)
• De geopolitieke macht van de Russische atoomijsbrekers (samen met Casper Kikken)
• Rusland als gevangene van zijn geografie (samen met Casper Hamers)